Bogeyman
Ο «μπαμπούλας» είναι ένας διαπολιτισμικός “χαρακτήρας” άλλοτε διατηρώντας την ανωνυμία του προκειμένου να μην προκληθεί η μήνις του, άλλοτε τον επικαλούνται ψιθυριστά και αγόγγυστα για να τον ξορκίσουν ή να τον καθοδηγήσουν σε ιδιοτελείς σκοπούς. Η μορφή του άλλοτε έχει ιστορικό έρεισμα και άλλοτε αποτελεί προϊόν μυθοπλασίας επιτελώντας στις πλείστες των περιπτώσεων ρόλους εξισορρόπησης κοινωνικών «αστοχιών», επιβολής της κανονικότητας, απαγόρευσης ή καθιέρωσης ταμπού, συγκέντρωση έξεων και αφομοιώσεων στο πλαίσιο της κυρίαρχης σε όλα τα επίπεδα τάξης. Όλοι αναπολούμε στη θύμησή μας «αθώες» ιστορίες που συμπτωματικά μας αφορούσαν και προσωπικά όταν δεν τρώγαμε το φαγητό μας, όταν δεν κοιμόμασταν την ενδεδειγμένη ή καθιερωμένη ώρα, όταν ήμασταν απλά..παιδιά.
Η ιστορία της Baba Yaga (ρωσικά Ба́ба-Яга́, που σημαίνει σε διάφορες γλωσσολογικές εκδοχές «μάγισσα» ή σε μια πιο ελεύθερη απόδοση «τρομακτική γριά»), είναι μια από εκείνες που διαδόθηκαν ευρέως μέσα από τον διαπολιτισμικό διάλογο και το cultural feedback ιστορικών συγκυριών όπως η μετανάστευση και η προσφυγιά, η πολιτισμική αφομοίωση και τα σταυροδρόμια ανθρώπων διαφορετικής κουλτούρας. Όπως και να ‘χει, αυτό που χαρακτηρίζει τον εν γένει ανθρώπινο πολιτισμό είναι το ζωντανό και ρευστό στοιχείο του ως αποτέλεσμα της ανοικτότητάς του αποτελούμενος από διαλεκτικές συνιστώσες της διαπολιτισμικής αλληλεπίδρασης. Στην βιβλιοθήκη των video games, η φιγούρα της Baba Yaga κάνει την εμφάνισή τους απ’ όσο γνωρίζω στα Quest for Glory Ι, στο all time αγαπημένο μου Quest for Glory IV και -μια πραγματική έκπληξη με άρτια απόδοση- στο Rise of the Tomb Raider μέσα σε μια πραγματικά ψυχεδελική εμπειρία.
A tale of bad luck
Το παιχνίδι διηγείται την ιστορία της προσωποποιημένης κακοτυχίας στον κόσμο, αυτής του σιδεροτεχνίτη Ivan. Μια φορά και έναν καιρό, λοιπόν, για να ακολουθήσουμε απαρέγκλιτα το concept, ο Τσάρος αρνούμενος να βοηθήσει υλικά την φτωχή Baba Yaga ήρθε αντιμέτωπος με την τελευταία όταν επιστράτευσε τις μαγικές της ικανότητες για να δέσει με κατάρα τον Τσάρο προκαλώντας τη μοίρα του. Σύμφωνα με αυτή, το βασίλειο θα καταρρεύσει με τη συνδρομή του πιο άτυχου υπηκόου του, ενός άσημου σιδεροτεχνίτη. Ο τελευταίος έχασε το χέρι του σε μια αναμέτρηση με τη «στρίγγλα» ή λάμια Likho (στη σλαβική παράδοση είναι υπεύθυνη για την κακοτυχία και υπάρχει εγγενώς σε διαφορετικές εκδοχές κάποιας ηθικής ιστορίας). Για να κάνει πιο δύσκολη την έκβαση της κατάρας η Baba Yaga βάζει και έναν περιορισμό στην περίπτωση που ο Τσάρος προσπαθήσει να θανατώσει τον άτυχο Ivan ελπίζοντας με αυτό τον τρόπο να αποτρέψει την τραγική μοίρα που του επιφυλάσσει το μέλλον· αν προσπαθούσε να τον εξολοθρεύσει, το βασίλειό του θα εξαφανιζόταν την ίδια στιγμή. Έπρεπε, λοιπόν, να βρει έναν πιο μεθοδικό τρόπο για να ξεγελάσει την Baba Yaga προκειμένου να τον εξωθήσει στην αποτυχία και κατ’ επέκταση στην εξορία ή στον ακούσιο θάνατό του. Το κατάφερε αυτό με την ανάθεση διάφορων αποστολών με αμφίβολη εξέλιξη. Θα καταφέρει ο κακότυχος -και κάπου κάπου αφελής Ivan- να φέρει εις πέρας τις αποστολές του ή θα πέσει θύμα της μοίρας και του Τσάρου; Η συνέχεια στην οθόνη σας.
Fate and destiny
Όλα τα πολιτισμικά προϊόντα έχουν την αναφορά τους σε προγενέστερες παραδόσεις οι οποίες με τη σειρά τους διαδέχονται τις αρχέγονες πηγές και στο σύνολό τους αντλούν τη θεματολογία τους μέσα από το οντολογικό δίπολο της ζωής και του θανάτου με προεξάρχουσες εκείνες που διατηρούν την αίσθηση του δικαίου και τις μορφές της ελπίδας και του πόθου. Με γνώμονα την παραπάνω θέση, θα δούμε αμέσως τα τεχνικά χαρακτηριστικά του παιχνιδιού. Η μουσική είναι καθ’ όλα εξαιρετική. Αιθέριες φωνές σιγοτραγουδούν παραδοσιακά τραγούδια με έντονο λυρισμό που δεν έχω συναντήσει ποτέ υλοποιημένο με τέτοιο τρόπο. Αποτελεί ένα αμάλγαμα παραδοσιακών μουσικών οργάνων συνοδευόμενα από beat, hip hop και σύγχρονους urban ρυθμούς. Πρόκειται πραγματικά για μια απίστευτη δουλειά! Ο φολκλορικός χαρακτήρας και ο παγανιστικός μυστικισμός σε συνδυασμό με τη μουσική του ρουμανικού συγκροτήματος Subcarpați αποτελεί μια διαπολιτισμική βόμβα επικών διαστάσεων θυμίζοντας θρακικό μοιρολόι μέσα σε μια διαβαλκανική ιστορική συμφωνία! Οι διάλογοι, όπως θα δούμε και πιο κάτω στο gameplay, διακρίνονται ανάλογα με το περιεχόμενό τους και είναι ενδεδυμένοι με απρόβλεπτο μαύρο χιούμορ ακολουθώντας τη διαλεκτική και τη μορφολογία της ρίμας και της στιχομυθίας με απόλυτη επιτυχία! Με μια δεύτερη ανάγνωση, η αποδόμηση είναι κάτι παραπάνω από εμφανής αφού το μαύρο χιούμορ, όπως αναφέρθηκε, επικρατεί στους ειρωνικούς διαλόγους που δεν συνθλίβουν αλλά βλέπουν με συμπάθεια τον κακότυχο ήρωα. Μου θύμισε έντονα adventure games της δεκαετίας του ‘90 τότε που το χιούμορ ήταν αβίαστο, πηγαίο έχοντας ροή και έμπνευση από τον παραλογισμό της κοινωνικής πραγματικότητας. Πολλά μπράβο, το διασκέδασα όσο δεν φαντάζεστε!
Τα 2d handmade γραφικά είναι κρυστάλλινα, λεπτομερή, με χιουμοριστικό τόνο και ύφος αποτυπώνοντας με μια ανάλαφρη τεχνοτροπία τα πάθη του Ivan. Μέσω της αρχαϊκής θεολογίας και των επάλληλων συμβόλων είναι αναπόφευκτη η προσπάθεια ερμηνείας αυτής της παρωδίας. Στην πραγματικότητα τα ιστορικά γεγονότα μιας ολόκληρης εποχής μπορεί κανείς να τα δει να διαγράφονται πάνω σε χαρακτήρες καρικατούρες όπως π.χ. ο ιερέας στους βάλτους που «τρομάζει» τα παγανιστικά «τέρατα» της σλαβικής παράδοσης και που ο Ivan καλείται να εκδιώξει με κάθε τρόπο μετά από προτροπή του vodnik elder (πλάσμα του νερού μεταξύ άλλων, σύμφωνα με τη σλαβική παράδοση). Στα τοπία συμπεριλαμβάνονται χωράφια, χιονισμένα τοπία, βραχώδη μέρη, μαγεμένα δάση και πολλά άλλα στα οποία, επίσης, αναμετρώνται οι εποχές του θέρους με τη νεκρή φύση του χειμώνα και θα αντιμετωπίσετε διάφορα στοιχεία τους να ξεσαλώνουν με οργιαστικούς και πολεμικούς χορούς. Γενικά, στα γραφικά του παιχνιδιού παρατηρείται το σημαντικό χαρακτηριστικό του σλαβικού παγανισμού, δηλαδή η ανιμιστική προοπτική που είναι μέρος της δυϊστικής κοσμολογίας αντιμετωπίζοντας τη φύση σαν ένα πεδίο σύγκρουσης ανάμεσα στις δυνάμεις του καλού και του κακού.
Play by the rules
Η μάχη είναι real time και ενεργοποιείται κάθε φορά που θα συναντήσετε εχθρούς. Διεξάγεται μέσα σε ένα σφραγισμένο χώρο ο οποίος με την επιτυχή έκβασή της ξεκλειδώνει και είστε ελεύθεροι να μετακινηθείτε ξανά. Το βασικό όπλο του μονόχειρα Ivan -που θυμίζει επικίνδυνα τον αγαπημένο μου Ash Williams της σειράς ταινιών «Evil Dead»- είναι το σφυρί το οποίο έχει τη δυνατότητα δύο επιθέσεων: melee και ranged boomerang style. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού θα σφυρηλατήσετε στο anvil νέα όπλα -πάντα με βάση το σφυρί- και θα τα εξοπλίζετε με πρόσθετες ιδιότητες μέσω υλικών που θα βρίσκετε σαν loot. Αυτά τα υλικά θα δίνουν νέες ιδιότητες στο σφυρί σας, όπως bleed, slow, thunderstrike (πολύ καλή επίθεση που καταλήγει σε chain attack), θα αυξήσετε την ακτίνα επίθεσης του σφυριού κ.λπ. Θα έχετε στη διάθεσή σας και tools όπως γάντζους και φτυάρια τα οποία, επίσης, μπορείτε να αναβαθμίσετε με τον ίδιο μηχανισμό όπως και το βασικό σας όπλο. Με αυτά τα tools θα έχετε την ευχέρεια να εξερευνήσετε καλύτερα επιστρέφοντας σε μέρη όπου είχατε συναντήσει διάφορα εμπόδια. Ο γάντζος για παράδειγμα θα σας επιτρέψει να αποκτήσετε πρόσβαση σε δύσβατες περιοχές και με το φτυάρι θα ανακαλύψετε κρυμμένα αντικείμενα μέσα στη γη. Για να είμαι ειλικρινής, μιας και ολοκλήρωσα το παιχνίδι, δεν τα χρησιμοποίησα ιδιαίτερα και, μάλλον, ήταν μια περιττή προσθήκη ή τέλος πάντων δεν υποστηρίχθηκε λειτουργικά μέσα στο υπόλοιπο context. Η αναβάθμιση αφορά και το anvil όπου λαμβάνουν μέρος τα παραπάνω και έτσι μπορείτε να δώσετε boost μέσω υλικών προκειμένου να δημιουργείτε καλύτερα όπλα, να ξεκλειδώσετε slots για enhancements κ.λπ. Κάθε φορά που θα ξαποστάσετε για να ξεκουραστείτε –μετά από save συνήθως και ανάλογα με την πορεία της ιστορίας- θα συναντήσετε ένα κοράκι, το οποίο προσφέρεται για tips και για fetching αντικειμένων αν καταφέρετε να ικανοποιήσετε την πείνα του. Ο Ivan μπορεί να εξοπλιστεί και με talismans τα οποία ανάλογα με τις ιδιότητές τους προσφέρουν επιπλέον προστασία.
Οι επιλογές των διαλόγων διακρίνονται σε τέσσερεις κατηγορίες-μονοπάτια ήτοι Righteοus, Aggressive, Selfish κα Foolish. Αναλόγως ποιο path θα ακολουθήσετε εξελίσσεται αντίστοιχα η δική σας εκδοχή της ιστορίας με τις ανάλογες δυσκολίες ή διευκολύνσεις που παρέχει το εκάστοτε φάσμα συμπεριφοράς. Το ίδιο ισχύει και για το upgrade των αντικειμένων με τις κατηγορίες Body, Mind και Fate να επηρεάζουν τα στατιστικά σας. Επίσης, κάθε φορά που άρχεται ένα καινούργιο quest, οι «στρίγγλες» μέσα από interactive cutscenes σας δίνουν την επιλογή μέσω ενός συστήματος «καρτών» tarot να πορευτείτε μια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας. Έτσι, ανάλογα με την επιλογή σας θα αποκτήσετε buffs όπως ταχύτητα, πιο δραστικές επιθέσεις, dexterity, μείωση της χρήσης του stamina, περισσότερα drops, προσωρινή αύξηση του HP και άλλα. Όσον αφορά το σύστημα των διαλόγων, με προβλημάτισε ιδιαίτερα η «ακτίνα» του talk icon η οποία είναι αδικαιολόγητα μεγάλη με αποτέλεσμα να ξεκινάει εκ νέου όταν κάνετε swing -πράγμα που γίνεται στο εκατό τοις εκατό της διάρκειας του παιχνιδιού- για να κινηθείτε πιο γρήγορα…
Η bad luck bar γεμίζει με διάφορους τρόπους· όταν χρησιμοποιείτε μαγικά αντικείμενα, από τις επιλογές των διαλόγων, από συγκεκριμένους εχθρούς και από κατάρες που εκτοξεύουν NPCs και τέρατα. Μια πολύ βασική σημείωση εδώ. Υπάρχει η δυνατότητα να δώσετε ένα αντικείμενο σε magic users, όπως η Baba Yaga, και με αντάλλαγμα body parts τα οποία συλλέγετε από τις μάχες, να σας κάνουν αντίγραφό του. Αν δώσετε, για παράδειγμα, το συμβατικό ψωμί το οποίο αναπληρώνει τα HP και stamina τότε αποκτά μαγικές ιδιότητες συμβάλλοντας με την κατανάλωσή του στην αύξηση του bad luck bar! Όταν η τελευταία γεμίσει, θα έχετε τη δυσάρεστη εμπειρία μιας επίσκεψης της Likho, της «στρίγγλας» που σας έκοψε το χέρι στην αρχή του παιχνιδιού, με αποτέλεσμα να σας αφαιρεί χρήματα και αντικείμενα και να καταστρέφει τα όπλα σας. Θα πρέπει να τονιστεί εδώ ότι όλα τα forged σφυριά έχουν μαγικές ιδιότητες και άρα συμβάλλουν στην αύξηση του bad luck gauge. Υπάρχουν talismans τα οποία είτε αποτρέπουν την αύξηση της bad luck είτε την μειώνουν με κάθε επίθεση. Είναι στη διακριτική ευχέρεια του παίκτη για πως θα εξοπλίσει τον σφυρί του κάθε φορά αφού διαφορετικοί εχθροί απαιτούν και την ανάλογη αντιμετώπιση αν επιλέξετε τελικά να αναμετρηθείτε μαζί τους.
Κατά τη διάρκεια της περιπέτειάς σας, θα συναντήσετε πληθώρα μυθικών μορφών και θρύλων αναδυόμενα μέσα από τη λαογραφία των σλαβικών λαϊκών παραμυθιών -για τον αναγνώστη που ενδιαφέρεται να εντρυφήσει στις σλαβικές λαϊκές παραδόσεις το βιβλίο του Ludovit Stur (1815-1856) “O Narodnich Pisnich a Povestech Plemen Slovanskych” (Για τα λαϊκά τραγούδια και παραμύθια των σλαβικών φύλων) αποτελεί μονόδρομο-οι οποίοι θα διακρίνονται στο χάρτη με την ένδειξη ενός αστεριού. Αυτοί θα σας παρέχουν άλλοτε επιπρόσθετα mini quests με ανταμοιβές είτε θα σας δίνουν κάποια tips μέσω του lore. Ο μηχανισμός των XP, εκτός από εκείνα που συλλέγετε από τις μάχες, περιλαμβάνει ένα ανταποδοτικό σύστημα το οποίο προβλέπει boost του experience όταν η bad luck του Ivan αυξάνεται. Δεν είναι δύσκολη η ισορροπία ανάμεσά τους και γρήγορα θα συνειδητοποιήσετε ότι έχει ενδιαφέρον. Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών σας, η Baba Yaga με τη συνδρομή τριών μορφών που μοιάζουν στις Μοίρες πλέκουν κυριολεκτικά την ιστορία του Ivan εν αγνοία του αλλά με τη συνδρομή σας παρέχετε βοήθεια με buffs και άλλα χαρακτηριστικά ως deus ή καλύτερα ludens ex machina κάθε φορά που σας προσκαλεί η Baba Yaga. Επίσης, θα συναντήσετε διάφορα stone altars στα οποία καλείστε να δώσετε τη σωστή απόκριση ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της παγανιστικής θεότητας. Έτσι, θα κληθείτε να κάνετε κάποια σπονδή, να καθαρίσετε το ναό, να προσευχηθείτε και αν μαντέψετε σωστά θα σας ανταμείψει με κάποιο αντικείμενο, συνήθως talisman.
Το παιχνίδι μπορείτε να το ολοκληρώσετε μόλις μέσα σε δέκα ώρες ακόμα και αν επιλέξετε να ολοκληρώσετε τα subquests. Αυτό που πραγματικά με ενθουσίασε είναι η διαφορετική τροπή που μπορεί να πάρει το παραμύθι είτε με τις εναλλακτικές επιλογές στους διαλόγους είτε με την αποτυχία σας σε μάχες. Σε αυτές τις περιπτώσεις ακολουθείται κάθε φορά μια διαφορετική «εκδοχή» της ιστορίας πράγμα που προσθέτει πάρα πολύ στο replay value. Οι χάρτες δεν είναι ποτέ οι ίδιοι όπως και τα μέρη που κρύβουν θησαυρούς! Για παράδειγμα, μπορείτε να εμπλακείτε σε μάχη μετά από διάλογο αλλά, τελικά, να ηττηθείτε και ο «κακός» να αποχωρήσει από αυτή όταν επανέλθετε με το «continue» οδηγώντας σε μια αλυσιδωτή πορεία εναλλακτικών γεγονότων. Στο σημείο αυτό να αναφέρω ότι μετά από κάθε ήττα η Baba Yaga και οι υπόλοιπες «στρίγγλες» σας δίνουν την ευκαιρία να επανέλθετε στη μάχη με μισή health bar και όταν σταματήσει να γίνεται αυτό τότε αρχίζετε την περιπέτειά σας από το τελευταίο save point χάνοντας, φευ, όπλα και αντικείμενα. Αυτό που με εξόργισε τις περισσότερες φορές ήταν η κατάφωρη αδικία να χάνονται τα talismans με τα οποία με είχα βρει την απόλυτη ισορροπία στις μάχες οδηγώντας με ουκ ολίγες φορές σε απελπισμένο rage quit.
Yaga Yaga Doo!
Η αμετροέπεια, η σκόπιμη αναμονή και η έπαρση μιας πληθυντικής «εποποιίας», το πομπώδες και τις περισσότερες φορές χωρίς αντίκρισμα hype είναι μερικά από τα στοιχεία που δημιουργούσαν ανέκαθεν προβλήματα στην gaming culture. Φυσικά, υπάρχει εύλογη αιτία γι’ αυτό και αφορά το επιθετικό marketing με σκοπό τη δημιουργία αφενός μιας fan base εκ του μη όντος και αφετέρου μελλοντικούς και «χειραγωγημένους» καταναλωτές. Το να είναι κάποιος fanboy –στη δική μου περίπτωση είμαι το καλύτερο παράδειγμα fanboy του «Silent Hill»- δεν είναι απαραίτητα κάτι που επιδέχεται τον ψόγο αν και εφόσον δεν αλλοιώνει την κριτική και αντικειμενική ικανότητα και δεν αποτελεί αυτοσκοπό η μονοτονία του είδους. Σε διαφορετική περίπτωση, η συσκότιση που επικρατεί είναι η ταφόπλακα των video games αφού οτιδήποτε παρουσιάζουν οι εταιρείες θα αποτελούν ένα εμπορικό «must» που υπακούει απλά σε όρους της προσφοράς και της ζήτησης. Το «Yaga» είναι από εκείνα τα παιχνίδια που τολμούν να πειραματιστούν και να αναδειχθούν σε ένα από τους καλύτερους πρέσβεις της indie κοινότητας.
Ευχαριστούμε θερμά την Plan of Attack για την προσφορά του παιχνιδιού.
