To μακρινό 1994, πολύ πριν ξεκινήσει την καριέρα του στη Sony, ο Fumito Ueda έλαβε μέρος σε ένα διαγωνισμό που διοργάνωσε η Ιαπωνική εταιρία για την εύρεση νέων δημιουργών και ταλέντων. Εκείνη την εποχή ο νεαρός Fumito, που είχε μόλις αποφοιτήσει από τη Σχολή Τεχνών της Osaka, χρησιμοποίησε το επίδομα των χιλίων δολαρίων που κέρδισε από την Sony, έχοντας προκριθεί στους προκριματικούς γύρους του διαγωνισμού για να δημιουργήσει ένα installation σε ένα εμπορικό κέντρο της Yokohama. Έστησε ένα μικρό κλουβί ζώου και το γέμισε με σωρούς χώματος. Στη συνέχεια χάραξε σημάδια από νύχια στις ράβδους και τοποθέτησε μια πινακίδα μπροστά στο κλουβί εξηγώντας στους περαστικούς ότι ήταν σπίτι μιας υπόγειας γάτας. Κάθε φορά που κάποιος επισκέπτης του εμπορικού πλησίαζε το κλουβί, ο Ueda παρατηρώντας από μακριά, πίεζε ένα κουμπί σε ένα τηλεχειριστήριο που ενεργοποιούσε ένα μηχανισμό που έριχνε χώμα στο πρόσωπο του θεατή. Όταν ρωτήθηκε σε συνέντευξη για την ιδιαίτερη αυτή ιδέα του η απάντηση του ήταν: “Ήθελα να φτιάξω κάτι που θα είχε διαρκή αντίκτυπο σε σχέση με έναν πίνακα. Ήθελα οι άνθρωποι να πάνε σπίτι τους και να βρίσκουν χώμα στο πουκάμισο η στα μαλλιά τους. Θα ήταν αξέχαστη τέχνη, σκέφτηκα”.
Η διαφορά του Ueda με άλλους δημιουργούς της εποχής του είναι κυρίως αυτή η καλλιτεχνική προσέγγιση στη δημιουργία ονειρικών κόσμων που κατά τον ίδιο ήταν και ο λόγος που τον οδήγησε να ασχοληθεί με τα videogames εξ αρχής όσο και η προσπάθεια του ίδιου να απαντήσει μέσω των δημιουργημάτων του στην ερώτηση αν τα παιχνίδια μπορούν να θεωρηθούν τέχνη. Σε μια συνέντευξη που είχε παραχωρήσει για το βιβλίο Game no Ryuugi εξήγησε γελώντας ότι επέλεξε την αφηρημένη τέχνη γιατί απαιτεί λιγότερη τεχνική προσπάθεια και λιγότερο χρόνο από την ρεαλιστική αναπαραστατική τέχνη, καθώς δεν ήταν πολύ καλός ως μαθητής και προτιμούσε την ώρα του μαθήματος να ζωγραφίζει manga και πορτραίτα των φίλων του. Παρατηρώντας τα παιχνίδια του, κάποιο “εκπαιδευμένο” μάτι θα βρει όλες τις καλλιτεχνικές επιρροές και το πως ενσωματώνονται από τον δημιουργό όχι μόνο στο ίδιο το παιχνίδι, oπως για παράδειγμα η αρχιτεκτονική των μεγαλεπήβολων δαιδαλωδών κτιρίων που μοιάζουν σαν να έχουν ξεπηδήσει από τις γκραβούρες του Gerard Trignac και του Giovanni Battista Piranesi, αλλά ακόμη και σε εξώφυλλα όπως το πολύ χαρακτηριστικό του ICO, εμπνευσμένο από τους πίνακες του Giorgio De Chirico. Ο Ιάπωνας σχεδιαστής και σκηνοθέτης βιντεοπαιχνιδιών είναι γνωστός για τη δημιουργία καθηλωτικών παιχνιδιών που προκαλούν την σκέψη και εξερευνούν την ανθρώπινη κατάσταση. Η προσέγγισή του στο σχεδιασμό παιχνιδιών είναι επηρεασμένη σε μεγάλο βαθμό από το υπόβαθρό του στην τέχνη. Τα παιχνίδια του Ueda χαρακτηρίζονται από τη μινιμαλιστική αφήγηση, τον δυνατό οπτικό σχεδιασμό και τη χρήση διαδραστικών στοιχείων για την εμπλοκή των παικτών σε συναισθηματικό επίπεδο.
Το πρώτο μεγάλο έργο του Ueda ήταν το παιχνίδι “ICO” του 2001, το οποίο σκηνοθέτησε και σχεδίασε ενώ εργαζόταν στο στούντιο εσωτερικής ανάπτυξης της Sony Computer Entertainment, Team Ico.Το παιχνίδι ακολουθεί ένα νεαρό αγόρι που ονομάζεται Ico και που γεννιέται με κέρατα, ένα χαρακτηριστικό που θεωρείται κατάρα στην κουλτούρα του. Ως αποτέλεσμα, ο Ico καταδικάζεται να θυσιαστεί σε ένα κάστρο, εκεί θα γνωρίσει τη Yorda, μια μυστηριώδη κοπέλα που είναι επίσης φυλακισμένη. Μαζί, πρέπει να ξεφύγουν από το κάστρο ενώ καταδιώκονται από σκιώδη πλάσματα. Το “ICO” επαινέθηκε για το ιδιαίτερο gameplay του, το οποίο περιελάμβανε την επίλυση γρίφων και τη συνοδεία της Yorda μέσα στο κάστρο ενώ την προστατεύει από τα πλάσματα της σκιάς. Σε απάντηση στις επικρίσεις ότι η μάχη του ήταν πολύ απλοϊκή, ο Fumito Ueda δήλωσε: “Οι μάχες του Ico ήταν απλώς ένας τρόπος για να δημιουργηθούν καταστάσεις στις οποίες ο παίκτης προστατεύει το κορίτσι. Έτσι σκέφτηκα ότι οι μάχες δεν πρέπει να απαιτούν από τον παίκτη να είναι πολύ επιδέξιος.”.
Ένα μεγάλο χαρακτηριστικό του παιχνιδιού είναι ο τρόπος που λέει την ιστορία του. Το παιχνίδι είναι πολύ μινιμαλιστικό όσον αφορά τους διαλόγους και τα cutscenes, αντ’ αυτού βασίζεται στις ενέργειες και τις αλληλεπιδράσεις του παίκτη με το περιβάλλον για να πει την ιστορία του. Αυτό επιτρέπει στον παίκτη να βιώσει την ιστορία με έναν πιο καθηλωτικό και προσωπικό τρόπο. Υπάρχει ένα μυθιστόρημα του παιχνιδιού που ονομάζεται Ico:Castle in the Mist από την γιαπωνέζα συγγραφέα Miyabe Miyuki, γραμμένο από εκτίμηση για το παιχνίδι. Το μυθιστόρημα παρέχει την ιστορία σε μια εναλλακτική προοπτική για τους χαρακτήρες του παιχνιδιού και την προσωπική ερμηνεία της ιστορίας από την συγγραφέα. Η κύρια έμπνευση του Ueda για το ICO ήταν το Αnother World (1991), το οποίο χρησιμοποιούσε κινηματογραφικές σκηνές και δεν είχε hud για να παίζει σαν ταινία. Περιείχε επίσης μια συναισθηματική σύνδεση μεταξύ δύο χαρακτήρων, παρά τη χρήση ελάχιστου διαλόγου. O δημιουργός ανέφερε επίσης τα Lemmings(1991), Flashback(1992) και τα αρχικά παιχνίδια Prince of Persia ως επιρροές.
Μετά το επιτυχημένο “ICO”, ο Ueda και το Team Ico άρχισαν να εργάζονται για το επόμενο παιχνίδι του, “Shadow of the Colossus“. Tο παιχνίδι που κυκλοφόρησε το 2005, ακολουθεί το ταξίδι ενός νεαρού άνδρα που ονομάζεται Wander που ταξιδεύει σε μια μακρινή χώρα αναζητώντας έναν τρόπο να επαναφέρει στη ζωή μια κοπέλα με το όνομα Mono. Για να το καταφέρει, πρέπει να νικήσει 16 γιγάντια πλάσματα γνωστά ως κολοσσοί, καθένα από τα οποία χρησιμεύει ως μοναδικός γρίφος για να λύσει ο παίκτης. Με μια ομάδα τριάντα πέντε ατόμων, το Shadow of the Colossus ξεκίνησε την ανάπτυξη το 2002 με το όνομα του έργου Nico (Next Ico) και προοριζόταν αρχικά να είναι η συνέχεια του Ico, το παιχνίδι αρχικά επρόκειτο να έχει 48 Κολοσσούς, αλλά αυτός ο αριθμός μειώθηκε σε 24 και τελικά σε 16. Ένα από τα βασικά στοιχεία του παιχνιδιού είναι η αίσθηση της απομόνωσης και της μοναξιάς που δημιουργείται στον παίχτη. O Wander είναι ο μόνος ανθρώπινος χαρακτήρας στο παιχνίδι και τα αχανή και άδεια τοπία ενισχύουν αυτό το συναίσθημα.
Το παιχνίδι έχει επίσης μια ισχυρή περιβαλλοντική αφήγηση, που είναι η χρήση του περιβάλλοντος του παιχνιδιού για να πει την ιστορία. Τα αρχαία ερείπια και οι εγκαταλελειμμένες κατασκευές που είναι διάσπαρτα στον κόσμο του είναι όλα αυτά που έχουν απομείνει από έναν ξεχασμένο πολιτισμό και προσθέτουν στην αίσθηση του μυστηρίου και του δέους που περιβάλλει το παιχνίδι. Εκτός της σκηνοθεσίας, ξεχωρίζει για το ιδιαίτερο soundtrack, δια χειρός Kow Otani, με το κομμάτι της εισαγωγής να είναι ένα από τα πιο αξιομνημόνευτα των τελευταίων δεκαετιών. Το παιχνίδι σχεδιάστηκε αρχικά γύρω από ομάδες χαρακτήρων πάνω σε άλογα που θα έπρεπε να συνεργαστούν για να νικήσουν τους κολοσσούς. Ωστόσο, αυτό ακυρώθηκε επειδή ήταν πολύ δύσκολο για το hardware του Playstation 2. To 2018 η Sony κυκλοφόρησε για το PS4 ένα remake του σε νέα μηχανή γραφικών από την Bluepoint. Το “Shadow of the Colossus” έλαβε ευρεία αναγνώριση για τα εντυπωσιακά γραφικά του, τον επιβλητικό κόσμο του και τη συγκινητική του αφήγηση και έχει συμπεριληφθεί σε πολλές λίστες με τα σημαντικότερα βιντεοπαιχνίδια όλων των εποχών.
Το 2016, ο Ueda κυκλοφόρησε το τρίτο του σημαντικό παιχνίδι, “The Last Guardian“. Αυτό το παιχνίδι ακολουθεί την ιστορία ενός νεαρού αγοριού που γίνεται φίλος με ένα γιγάντιο πλάσμα που ονομάζεται Trico και πρέπει να ταξιδέψει μέσα από μια σειρά από ερείπια και λαβυρινθώδους αρχιτεκτονικής κτίσματα για να ξεφύγει. Το The Last Guardian είναι αξιοσημείωτο για το καθηλωτικό και πιστευτό περιβάλλον του και για τον ισχυρό δεσμό που αναπτύσσεται μεταξύ του χαρακτήρα του παίκτη και του Trico. Τα περιβάλλοντα είναι πλούσια και λεπτομερή και ο Trico είναι ένα πραγματικά εντυπωσιακό πλάσμα, με απίστευτες κινήσεις και συναισθήματα.
Το παιχνίδι κάνει επίσης εξαιρετική δουλειά στο να χτίσει μια αίσθηση σύνδεσης μεταξύ του παίκτη και του Trico, καθώς το πλάσμα μαθαίνει να εμπιστεύεται και να βασίζεται στο αγόρι με την πάροδο του χρόνου. Το gameplay του βασίζεται περίπου στη λογική του ICO, με τη διαφορά ότι εδώ ο παίκτης πρέπει όχι μόνο να ελέγχει το αγόρι, αλλά και να κατευθύνει τον Trico προκειμένου να λύσει γρίφους και να προχωρήσει στην ιστορία. Η αλήθεια είναι πως ο χειρισμός του μπορεί να είναι λίγο αδέξιος και όχι τόσο “καλογυαλισμένος” για ένα πιο σύγχρονο παιχνίδι, αλλά συνολικά κάνουν καλή δουλειά στο να βυθίζουν τον παίκτη στο παιχνίδι.
Ο Jinji Horagai και ο Fumito Ueda ίδρυσαν το studio genDesign το 2011 όταν αποχώρησαν από τη Sony. Ωστόσο, παρέμειναν με συμβόλαιο για να ολοκληρώσουν το The Last Guardian. Από την κυκλοφορία του το 2016, εργάζονται πάνω σε ένα ολοκαίνουργιο παιχνίδι το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από την Epic Games έπειτα από συμφωνία που έγινε με το studio.
Μία από τις βασικές πτυχές της καλλιτεχνικής προσέγγισης του Ueda στο σχεδιασμό παιχνιδιών είναι η έμφαση που δίνει στη δημιουργία μιας μοναδικής ατμόσφαιρας και αίσθησης immersion στα παιχνίδια του. Ο ίδιος έχει δηλώσει ότι θέλει οι παίκτες να αισθάνονται σαν να μεταφέρονται πραγματικά σε έναν άλλο κόσμο όταν παίζουν τα παιχνίδια του και αυτό το πετυχαίνει μέσω ενός συνδυασμού εκπληκτικών εικαστικών, υποβλητικής μουσικής και της επιμονής του στη λεπτομέρεια. Μια άλλη σημαντική πτυχή είναι η έμφαση που δίνει στην αφήγηση μέσω των ίδιων των παιχνιδιών. Αντί να βασίζονται σε παραδοσιακούς τρόπους και τεχνάσματα για να μεταδώσουν την ιστορία, χρησιμοποιούν συχνά μηχανισμούς του παιχνιδιού και περιβαλλοντική αφήγηση. Αυτή η προσέγγιση επιτρέπει στους παίκτες να αισθάνονται περισσότερο συνδεδεμένοι με την ιστορία και τους χαρακτήρες, καθώς συμμετέχουν ενεργά αντί απλώς να την παρακολουθούν να εξελίσσεται.
Τα παιχνίδια του είχαν σημαντική επιρροή στη βιομηχανία βιντεοπαιχνιδιών και πολλοί προγραμματιστές αλλά και δημιουργοί από άλλα μέσα έχουν αναφερθεί στη δουλειά του ως έμπνευση. Ο Hidetaka Miyazaki δημιουργός της σειράς Souls είχε αναφέρει τον Ueda ως καλλιτεχνική επιρροή. To 2008 o γνωστός σκηνοθέτης Guillermo Del Toro είχε δηλώσει σε συνέντευξη του στο περιοδικό Εdge πως τα ICO και Shadow of the Colossus είναι “πραγματικά αριστουργήματα”. Ο Jonny Greenwood, κιθαρίστας των Radiohead είχε πεί ότι το ICO ίσως είναι το καλύτερο παιχνίδι που βγήκε ποτέ. Η αφαιρετική προσέγγισή του στο gameplay και την αφήγηση της ιστορίας βοήθησε να ξεπεράσει τα όρια του τι είναι δυνατό στα βιντεοπαιχνίδια και έχει εμπνεύσει αμέτρητους άλλους σχεδιαστές να αγωνιστούν για καλλιτεχνική αριστεία στη δουλειά τους.
Eν τέλει, ο Fumito Ueda είναι ένας οραματιστής σχεδιαστής και σκηνοθέτης παιχνιδιών του οποίου η καλλιτεχνική προσέγγιση στο σχεδιασμό παιχνιδιών είχε σημαντικό αντίκτυπο στη βιομηχανία. Η έμφαση που δίνει στη δημιουργία καθηλωτικών και ατμοσφαιρικών κόσμων και στη χρήση μηχανισμών του παιχνιδιού για να αφηγηθεί συγκινητικές ανθρώπινες ιστορίες, έχει θέσει έναν υψηλό πήχη για να επιδιώξουν και άλλοι προγραμματιστές. Τα έργα του είναι ευρέως αποδεκτά τόσο από τους κριτικούς όσο και από τους παίχτες και έχουν εδραιώσει τη θέση του ως μία από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες στην ιστορία των βιντεοπαιχνιδιών.
